Minir Dushi – Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës

Biografia

Lindi më 1929 në Gjakovë, ku kreu shkollën fillore. Shkollën e mesme teknike e mbaroi në Nish (1950). Studioi në Fakultetin e Xehetarisë të Beogradit, ku diplomoi në vitin 1958. Doktoroi në Universitetin e Beogradit në vitin 1965, që ishte njëri prej shqiptarëve të parë, e ndoshta i vetmi që ka doktoruar nga shkencat teknike në këtë universitet.
Pas diplomimit punoi në horizontet e minierës së Trepçës, ku ka drejtuar repartin e Mbushjes së boshllëqeve të krijuara nga nxjerrja e xeherorit. Ky repart ishte ndër më të rëndësishmit për prodhimin e xeherorit në Kombinatin e Trepçës. Ushtroi funksione të ndryshme udhëheqëse në kombinatin “Trepça” si në cilësinë e drejtorit të Institutit për zhvillimin tekniko-teknologjik të Trepçës.
Pas vitit 1986 ishte zgjedhur anëtar i Kryesisë së KSA të Kosovës, që ishte organi më i lartë drejtues i KSA i Kosovës. Ishte themelues dhe drejtues i disa institucioneve shkencore dhe mësimo-shkencore të Kosovës. Këto ishin: Shkolla e Lartë Teknike në Mitrovicë (1961-1966), 2) Instituti i Plumbi dhe i Zinkut i Kombinatit “Trepça” (1966-1973), 3) Fakulteti i Xehetarisë dhe i Metalurgjisë fillimisht në Prishtinë (1970) e më vonë në Mitrovicë (1975-1979) dhe 4) sërish në Institutin e riorganizuar në Institutin tekniko-shkencor të Kombinatit “Trepça” 1978-1981.
Në vitin 1969 u zgjodh profesor inordinar i Fakultetit Teknik të Prishtinës. Në qershor të vitit 1975 u zgjodh profesor ordinar i FXM në Mitrovicë dhe dekan për dy mandate. Qysh nga themelimi i Universitetit të Prishtinës (1970) ishte zgjedhur zëvendësrektor i parë, kurse në vitin 1981 pas demostratave të pranverës studentore u zgjodh rektor i këtij universiteti shumë të trazuar të Kosovës (1981-1983). Anëtar korrespondent i ASHAK-ut u zgjodh që nga themelimi i saj, në vitin 1975, kurse në vitin 1978 u zgjodh anëtar i rregullt.
Rreth 5 vjet ishte në krye të Bashkësisë së Institucioneve Shkencore të Kosovës aty përveç koordinimit të bashkëpunimit të këytre institucioneve shkencore ka dretjuar edicionin e botimeve të më se 40 veprave shkencore të punëtorëve të këtyre institucioneve kosovare. Ka marrë pjesë në simpoziume e konferenca shkencore në vend e në botën e jashtme.
Opusi shkencor dhe profesional i akademik Minir Dushit arrin mbi 180 njësi bibliografike. Nga fusha e xehetarisë ka botuar 8 vepra e afro 70 punime shkencore dhe profesionale. Ka të botuara 18 libra shkencorë, 4 janë tekste universitare (tri në gjuhën shqipe dhe një në gjuhën serbokroate), kurse 14 të tjera janë vepra të veçanta të botuara nga ASHAK, UP dhe 1 nga Bashkësia e Institucioneve Shkencore të Kosovës.
Akademik Minir Dushi është nderuar me 28 shpërblime të ndryshme, mirënjohje, diploma, pllaketa e dekorata. Ndër to nga veprimtaria shkencore veçohen Shpërblimi Krahinor i Dhjetorit, shpërblimi 7 Korriku i RS të Serbisë dhe Pllaketa e argjendtë Nikolla Teslla për të arriturat e jashtëzakonshme në punët shkencore. Është veteran i LANÇ-së (pjesëmarrës nga viti 1943) dhe veteran i arsimit të Kosovës.
Akademik Minir Dushi është shpallur qytetar nderi i dy qyteteve të Kosovës, Mitrovicës dhe i Gjakovës.
Në 25-vjetorin e Universitetit të Prishtinës, Senati i këtij universiteti ia dha titullin “profesor emeritus”, kurse Këshilli Shkencor-Mësimor i FXM i UP në Mitrovicë në dhjetor të vitit 1996 e ka shpallur Dekan Nderi. Është bartës edhe i disa mirënjohjeve nga Lufta II Botërore. Ishte partizani më i ri i Kosovës.
Që nga themelimi (1980) me një ndërpreje të shkurtër deri më 2016 ka qenë kryeredaktor i revistës “Kërkime” që botohet në ASHAK, dhe kryeredaktor i revistës Plumbzinku të Institutit të Plumbit dhe Zinkut të kombinatit “Trepça”. Akademik Minir Dushi ishte iniciator dhe njëri nga themeluesit e Shoqatës së Intelektualëve “Jakova” të Gjakovës (2002). Po ashtu bashkërisht me gjeologët S. Kovaçinën dhe B. Dragën kanë qenë themeluesit e Muzuet të Kristalëve në Minierën e Trepçës në Stantërg (1964).

Bibliografia

Libra dhe monografi të botuara:

Transporti në miniera, dispencë për studentët e SHLT (1965).
Rudarske mašine, tekst universitar, (325 faqe), botuar nga UP 1974.
Makinat minerare, tekst universitar (375 f.), botuar nga UP 1975.
Principi izbora racionalnih karakteristika izvoznih tornjeva. Botim i veçantë (135 f.), botuar nga Bashkësia e Enteve Shkencore të KSA të Kosovës, Prishtinë 1968.
Pajisjet minerare ngitëse. Tekst universitar (298 f.), botues: Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore, KSAK, 1988.
Makinat minerare transportuese, tekst universitar (271 f.), botues: Universiteti i Prishtinës, 1996.
Sistemet ciklike të transportit, (245 f.), botues ASHAK, Prishtinë, 1999.
Trepça, botim i veçantë (460 f.), ASHAK, Prishtinë, 2002.
Universiteti i Kosovës (1981-1983), botim e veçantë i UP (350 f.), Prishtinë, 2004.
Zhvillimi i shkencave të xehetarisë dhe të metalurgjisë në Kosovë (1970-2005), ASHAK, Prishtinë 2005 (330 fq).
Veprimtaria shkencore në “Trepçë 1950-1987“, Prishtinë, ASHAK 2006 (305 f).
Pasuritë minerale të Kosovës Vëllimi I (470 f.), ASHAK, Prishtinë, 2009.
Pasuritë minerale të Kosovës Vëllimi II (347 f.) ASHAK, Prishtinë, 2009.
Qymyri i Republikës së Kosovës (543 f.), ASHAK, Prishtinë, 2012.
Boksitet e Dukagjinit, (231 f.), ASHAK, Prishtinë, 2015.
Hajdar (Beg) Dushi, Jeta dhe veprimtaria patriotike e Heroit të Popullit (304 f.), botimi i Shoqatës së Veteranëve të LANÇ të Kosovës dhe Shoqatës “Jakova”.
Xeheroret e Nikel-Kobalit të vendint tonë (408 faqe), ASHAK 2017.
Shtigjet e jetës sime (250 faqe), Shoqata e Intelektualëve “Jakova”, 2018.

Punimet shkencore të publikuara:

Povrede nastale pri utovaru, transportu i istovaru rude u rudniku Trep?a – Stari Trg. Referat na savetovanju o utovaru i transportu, 1960, SITJ Beograd. Savez Inzhinjera i tehniqara Jugosllavije.
Dobijanje zasipnog materiala sa površinskog kopa za zapunjavanje otkopa u rudniku Trep?a, Tehnika 11/1963, Beograd.
Pasqyrë e zhvillimit të transportit dhe ngritjes në minierën Trepçë-Stantërg. Përparimi, 3-4/1968.
Mbi largimin e ujërave në Minierën Trepçë-Stantërg, revista “Plumbi dhe Zinku”, 3/1969, Zveçan.
Zhvillimi i punimeve minearre dhe shfrytëzimi i xeherorit të Pb-Zn në Minierën Trepçë-Stantërg, Përparimi, 1/1968, Prishtinë.
Osnovne sirovine, rudarska i metalurška proizvodnja Pb-Zn Jugoslavije, Plumbi dhe Zinku, 2-3/1970 (bashkë me Dr. Božidar. Todorevi?in), Zveçan.
Kombinati Aqpolimetalik në Kintao –RSS Kazakistanit, Plumbi dhe Zinku 3/1969, Zveçan.
Përvoja në veprimtarinë kërkimore-shkencore dhe të zhvillimit në KMMK Trepça.
Këshillim mbi punën kërkimore dhe të zhvillimit në ekonomi dhe për ekonomi, mbajtur në Bled të Sllovenisë, më 1973, në organizim të LITJ.
VI Medjunarodni kongres rudarstva u Madridu. Plumbi dhe Zinku 3/1969 (bashkë me D. Vitoroviçin).
Ajvalija, Badovac, Kižnica i Novo Brdo (minierat e Pb-Zn, tomi V Enciklopedia e Jugosllavisë), 1985.
Goleš (Tomi III Enciklopedia e Jugosllavisë), 1985.
Posleratni razvoj proizvodnje Pb-Zn Jugoslavije. Teknika 12/1977, Beograd, (bashkë me dr. Božidar. Todorovi?in).
Nau?no-istraživa?ki rad i njegova primena u industriji. Kumtesë në Këshillimin mbi perspektivën e zhvillimit të shfrytëzimit nga sipërfaqja e qymyreve në Jugosllavi, Prishtinë, 1974, në organizim të LITJ. (bashkë me dr. Božidar. Todorovi?in)
Organizovanje NIR-a u RMHK Trep?a na bazi amandmana. Kumtesë në këshillimim mbi kërkimin dhe zhvillimin në industri në kushtet e punës së bashkuar, Poslovna politika, 7/1974, Kragujevc.
Školovanje kadrova u rudarstvu, geologiji, metalurgiji i tehnologiji u SAPK. Kumtesë nga këshillimi në organizim të LITJ, Zarë të Kroacisë, 1979.
Uticaj fizi?ko-mehani?kih osobina kod proizvodnje Pb-Zn ruda. Kumtesë në Simpoziumin VI Jugosllav mbi mekanikën e shkëmbinjve dhe të truallit, Zveçan, 1977 (bashkë me dr. R. Xhodiqin).
Të zgjedhurit dhe llogaritja e drejtuesve dhe të shigjetave në puset ngritëse. Revista “Plumbi dhe zinku”, 1/1981, Zveçan.
Mogu?i pravci i problemi NI u oblasti tehni?kih nauka u funkciji razvoja SAP Kosova, Revista “Kërkime”, ASHAK 3/1985.
Mbi disa karakteristika të punës shfrytëzuese në minierat e Pb-Zn të Kosovës. Revista “Kërkime”, ASHAK 3/1985.
Ve?ina istraživa?kih organizacija još se bave rutinskim poslovima. Tubim shkencor: Razvoj nauke i tehnologije u SFRJ, Beograd 1985.
Landët minerale të Kosovës dhe mundësitë për valorizim. Konferenca shkencore, ASHAK, 1996.
Pajisjet për transport dhe ngritje në minierat e rajonit Kizhnicë-Argjentinë. Revista N.1 e FXM, Mitrovicë, 1998.
Prodhimi i argjendit, arit, bizmutit dhe i kadmiumit në Metalurgjinë e Trepçës. Revista “Kërkime”, ASHAK 6/1998.
Xehetaria e Kosovës gjatë shekujve. Dardania Sacra, Prishtinë 1999.
Zhvillimi ekonomik i Kosovës në bazë të Pb, Zn dhe të shoqëruesve të tyre. Kumtesë në Konferencën shkencore të Unionit të Ekonomistëve Shqiptarë, Tiranë 1999.
Veprimet shkatërruese dhe gjenocidale serbe ndaj resurseve minerale të Kosovës. Kumtesë në Sesionin shkencor mbi gjenocidin serb të Seksionit të Shkencave Shoqërore të ASHAK, 24.IX. 2000, Prishtinë.
Xeheroret e manganit në Kosovë dhe valorizimi i tyre. Revista “Kërkime”, ASHAK 8/2000.
Studim kritik mbi librin: “Kosova strategjia e zhvillimit ekonomik”, Dardania Sacra Nr. 4/2002.
Ndihmesë për shkencën minerare në fushën e përgatitjes së lëndëve të para minerare, Dardania Sacra, nr. 5/2003.
Minierat e magnezitit në ish-Jugosllavi, me vështrim të veçantë mbi minierën e “Goleshit”, Revista “Kërkime”, nr. 11/2003.
Vështrim kritik ndaj dokumentit: Strategjia e zhvillimit ekonomik afatmesëm të Kosovës 2004-2008, Prishtinë, qershor 2003.
Udhëheqës i projektit: Proceset e privatizimit në Kosovë, përvojat e Evropës Qendrore dhe Lindore, mundësitë dhe pengesat, Prishtinë 2002.
Kompleksi industrial “Trepça” dhe privatzimi. Referat në Konferencën ndërkombëtare mbi privatizimin, Gakovë, janar 2002.
Mundësitë e shfrytëzimit dhe të përpunimit të metaleve me ngjyra në Kosovë. Referat në seminarin: Strategjia e zhvillimit të industrtisë metalike në Kosovë, 25.11.2005. Projekti i Kompanisë “Drini”.
Termocentralet e KEK-ut dhe mjedisi. Tryeza shkencore Mjedisi i Kosovës – resurset dhe faktori njeri, Prishtinë, 2008, Revista “Kërkime”, Nr.16.
Monografia Kosova (nënzëri Pasuritë minerale-xehtaria), ASHAK, Prishtinë, 2009.
Mundësitë gjeominerale të Kosovës (shqip-anglisht). Simpoziumi ndërkombëtar “Potencialet gjeominerale – strategjia dhe menagjimi i tyre”, Mitrovicë, 27 shtator 2006.
Kombleksi industrial “Trepça” Prodhimi, dëmet, borxhet dhe pronësia, Studime, 16-17, 2010.
Energjia nga qymyri energjetik i Fushë Kosovës, Konferenca-Bashkëpunimi Shqipëri-Kosovë dhe zhvillimi i sektorit energjetik, tetor 2010.
Shfrytëzimi i pasurive minerale dje, sot dhe nesër (2005-2009), Tryeza shkencore ASHAK: Shfrytëzimi i qëndrueshëm i pasurive natyrore, tetor 2010.
Shfrytëzimi i pasurive minerale, dje sot dhe nesër (2005-2010), Konferenca shkencore GeoAlb. Mitrovicë, 2011.
Përfundimet e hulumtimeve gjeologjiko-minerare në rajonin e Gjakovës, Revista “Kërkime”17, 2011.
Përfundimet e hulumtimeve gjeologjiko-minerare në rajonin e Gjakovës. Ligjëratë në Gjakovë, organizuar nga Shoqata e Intelektualëve “Jakova”, qershor 2010.

Zërat në Fjalorin Enciklopedik të Kosovës:

Bashkëpunimi i UP-së dhe USHT-së
Baseni qymyror i Kosovës, zm
Baseni qymyror i Drenicës, zv
Baseni qymyror i Dukagjinit, zm
Fabrika e akumulatorëve Mitrovicë, zv
Fabrika metaliku, Gjakovë, zm
Fabrika për përpunimin e metaleve të çmueshme, Famipa, Prizren, zv.
Guxha Sotir, zv
Instituti i plumb-zingut Trepça, zm
Kelmendi Shyqeri, zv.
Kombinati Xehtaro-Metalurgjik Trepça, zm
Krasniqi Fejzullah, zm
Krasniqi Isuf, zm
Metalurgjia e plumbit, Zveqn, zm.
Metalurgjia e zinkut, Mitrovicë, zm
Miniera e boksitit, Volljakë, Klinë, zv
Sauku Haxhi, zv
Vendburimet e bentoniteve, zv
Instituti Inkos Obiliq, zv
Nazmi Mikullovci
Miniera e kromit “Deva”
Xhevdet Pula

Studime, raporte, recensione:

Studimi i shpejtësisë dhe harxhimi i vajit te çekiçët shpues Atlas Copca, 1959.
Projekat verifikacije slepog izvoznog okna od V-XI horizonta rudnika Trep?a-Stari Trg, 1960.
Projekat dobijanja zasipnog materijala sa površinskog kopa Majdan, Rudnik Trep?a Stari Trg, 1961.
Prora?un snage motora izvozne mašine na Slepom Oknu rudnika Trep?a – Stari Trg, 1962.
Ekspertiza projekta rekonstrukcije izvoznog okna 5 u rudniku Belo Brdo, 1968.
Analiza glavnog transporta sa lokomotivama na VII horizontu rudnika Trep?a, Stari Trg, 1961.
Program investicija za rekonstrukciju rudnika i flotacije Trep?a Stari Trg, 1967.
Revizija studije rekonstrukcije rudnika i flotacije rudnika Trep?a, Stari Trg, 1966.
Elaborati për themelimin e degës së xehetarisë dhe të metalurgjisë në FT të UP, 1970.
Elaborat për themelimin e degës së gjeologjisë pranë FXM në Mitrovicë, 1979.
Elaborat o koncepciji organizovanja NIR u Kombinatu Trep?a, Zve?an 1979. (në të dy gjuhët).
Izveštaj o realizaciji koncepta organizovanja NIR-a u RMH Kombinata Trep?a, Zve?an 1980.
Projekat o rekonstrukciji rudnika sa flotacijom Trep?a, Stari Trg, 1970.
Revizija idejnog projekta transporta rude od izvoznog okna do flotacije na tunelu, Trepça Stantërg 1971.
Mogu?nost smanjenja gubitaka i osiromašenje rude u jami rudnika Pb-Zn Blagodat (koautor), 1984.
Projekti kryesor për shfrytëzimin e gelqerorëve nga vendburimi Korretica e Epërme, 1984.
Fitimi i nikelit nga vendburimet e Kosovës (tri studime të veçanta-koautor), 1985.
Kahet kërkimore në fushën SHT në planin afatmesëm (1985-1990) dhe në atë afatgjatë (deri në vitin 2000), porositur nga Instituti i FE, 1984.
Kompleksi industrial “Trepça” dhe privatizimi. Konferenca mbi privatizimin në Kosovë – mundësitë dhe pengasat, 2002.
O nekim karakteristikama eksploatacije ruda, olova i cinka na Kosovu. Cikël ligjëratash mbajtur në Universitetin “Kliment Ohridski” të Sofjes, dhjetor 1986.
Projekti: Procesi i privatizimit në Kosovë, kryetar i Grupit të punës, 2002.
Lëndët minerale të Kosovës dhe mundësitë prodhuese minerare (2000).
Kompleksi industrial i “Trepçës” faktor i ndotjes së mjedisit (2012).
Kompleksi industrial i “Trepçës” dëmet, borxhet dhe prodhimi.
Pasuritë minerale të Republikës së Kosovës. Kumtesë në Konferencën mbi pasuri minerale. Prishtinë (shkurt 2012).
60 vjetori nga themelimi dhe puna e shkollës së lartë teknike në Mitrovicë. ASHAK, Studime Shoqërore 8, 2021.