Eqrem Basha

Akademik
Print

Biografia



Lindi më 15 nëntor 1948 në Dibër, ku kreu shkollën fillore dhe të mesmen. Në vitet 1967-1971 studioi gjuhë dhe letërsi shqipe në Univer­sitetin e Prishtinës. Gjatë studimeve botoi tregime dhe vjer­sha. Në vitet 1972-1973 punoi në gazetën Rilindja dhe shkroi krye­sisht për artet fi­gurative, kritikë për film e televizion. Nga janari i vitit 1974 deri më 5 ko­rrik 1990 (kur u përjashtua me dhunë) punoi në TV Prishtina, në fillim redaktor i redaksisë së dramës dhe në fund redaktor përgjegjës i Programit Kulturo-Artistik. Disa herë qëndroi në Francë (në vitin 1992 në Arlë, në vitin 1994 në Paris, etj.) me projekte përkthimesh kryesisht të dramaturgjisë frënge. Një kohë ishte redaktor i kulturës në revistën javore Koha.
Është ndër themeluesit e Shtëpisë botuese Dukagjini në Pejë (1994).
Shkruan tregime, romane, vjersha, ese, skenarë për film e TV, pjesë skenike dhe kritikë për artin figurativ. Përkthen nga frën­gjishtja, italishtja dhe nga gjuhët sllave.
Në letrat shqipe debutoi në vitin 1971 me vëllimin e tregimeve Shë­titje nëpër mjegull. Po këtë vit botoi dhe librin me poezi, Opuset e maes­tros. Pasuan dhjetë libra me poezi, pesë me tregime dhe katër romane (Dyert e heshtjes, Alpinisti, Lakorja e Ik’sit, Varrë).
Në vitin 1999 prestigjiozja frënge Fayard botoi librin me tregime Les ombres de la nuit, ndërsa përmbledhje me poezi iu përkthyen serbisht, polonisht (Seyni), anglisht (Nju Jork), frëngjisht (Montelimar) dhe esperanto (Swidnik). Më 2018 botuesi frëng Non Lieu, Paris, botoi romanin La Ligne de fuite (Lakorja e Ik’sit).
Ka marrë pjesë në shumë takime letrare e në festivale ndërkombëtare të poezisë (Paris, Avinjon, Strasburg, Lodevë, Die, Lion, Grënobël, Kaen, Bruksel, Leuven, Anvers, Amsterdam, Roterdam, Varshavë, Torun, Lodeve, Sejni, Bukuresht, Konstancë, Vjenë, Grac, Gjenevë, Stavanger, Barcelonë, etj.), në manifestime kulturore, sallone libri, është paraqitur në mbrëmje autoriale, debate e performanca artistike, në festivale teatri, filmi e televizioni.
Është laureat i Çmimit “Azem Shkreli” (2016) për vepër jetësore në letërsi, i Çmimit Skeptri letrar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Maqedonisë si dhe e disa çmimeve vjetore për poezi, tregime e roman.
Anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës u zgjodh në vitin 2001, anëtar i rregullt në vitin 2004.

Bibliografia



Librat e botuar:

  • Shëtitje nëpër mjegull, tregime, Rilindja, Prishtinë, 1971.
  • Opuset e maestros, poezi, Bota e Re, Prishtinë, 1971.
  • Stacionet e fisnikëve, poezi, Rilindja, Prishtinë, 1972.
  • Polip-ptikon, poezi, Rilindja, Prishtinë, 1974 (ribotuar nga Rilindja më 1980).
  • Yjedet, poezi, Rilindja, Prishtinë, 1977.
  • Mëngjesi i një pasditeje, tregime, Rilindja, Prishtinë, 1978.
  • Atleti i ëndrrave të bardha, poezi, Rilindja, Prishtinë, 1982.
  • Udha qumështore, poezi, Rilindja, Prishtinë, 1986.
  • Brymë në zemër, poezi e zgjedhur, Rilindja, Prishtinë, 1989.
  • Poezi, Naim Frashëri, Tiranë, 1990.
  • Marshi i kërmillit, tregime, Dukagjini, Pejë, 1994 (Çmimi “Hivzi Sulejmani”).
  • Zogu i zi, poezi, Flaka, Shkup, 1995, (Çmimi i Mitingut të Poezisë, Gjakovë)
  • Dyert e heshtjes, roman, Dukagjini, Pejë 2001.
  • Alpinisti, roman, Dukagjini, Pejë 2004. (Ribotuar në kolanën Letërsia shqiptare në Maqedoni, me parathënien e Ali Aliut, Mikena, Manastir, 2008).
  • Doktrina e të menduarit vetëm, poezi e zgjedhur, ASHAK, Prishtinë, 2006.
  • Meny ballkanike, poezi e zgjedhur, Toena, Tiranë, 2006.
  • Shtëpia e mallit, tregime, Ideart, Tiranë, 2009.
  • Lakorjka e Ik’sit, roman, (Çmimi “Azem Shkreli” për vepën më të mire në prozë për vitin 2011), Botimet Koha, Prishtinë, 2011.
  • Varrë, roman, Botimet Koha, Prishtinë, 2012.
  • Rruga rreth si zero, tregime të zgjedhura, ASHAK, Prishitnë, 2019.
  • Hije në grila, tregime, Onufri, Tiranë, 2020.
  • Agim Çavdarbasha (bashkë me Afrim Spahiun), monografi, ASHAK, Prishtinë, 2005.


Skenarë:

  • Proka, film artistik, “Kosova film”, (regjia Isa Qosja), Prishtinë, 1985.
  • Lamja e Litoja, film televiziv, TVP, (regjia Fetah Mehmeti), 1985.


Libra të përkthyer në gjuhë të huaja:

  • Zvezdomore, sa albanskog Ismet Markovi?, Jedinstvo, Prishtinë, 1980.
  • Les ombres de la nuit / et autres récits du Kosovo, traduit de l’albanais par Christiane Montécot et Alexandre Zotos, Fayard, Paris, 1999.
  • Wiersze, wybor i przeklad z j?zykaalba?skiego Mazllum Saneja, Opracovanie Ewa ?mieta?ska, Wprowadzenie, Krzystof Czyziewski, Pogranicze, Sejny, 1999.
  • Neither a Wound nor a Song, Poetry from Kosova in a bilingual Albanian-English edition, with a foreword by Janice Mathie-Heck, Selected, translated from the Albanian and edited by Robert Elsie, Gjonlekaj Publishing, New York, 2003.
  • The Alpinist, translation from Albanian Leonard Doka, St. Clement of Ohrid, National and Univeristy Library, Shkup, 2011.
  • Alpinistot, Prevod od albanski jazik, Nazif Zejnullahu, Ad Verbum, Shkup 2014.
  • La mondo estas pejza?o kun brilaj koloroj, traduko al Esperanto, Tomasz Chmielik, Bardhyl Selimi, Swidnik, 2014.
  • L’homme nu, poèmes traduit de l’albanais (Kosovo) par Alexandre Zotos, Voix d’encre, Montelimar, 2017.
  • Poezija, Knizevno zezlo, 2017, prevod na makedonski Resul Shabani,  na angliski jazik Robert Elsie, na francuski jazik, Alexandre Zotos, Drustvo na pisatelite na Makedonija, Shkup, 2017.
  • La Ligne de fuite, roman, traduit de l’albanais par Sébastien Gricourt, Editions Non Lieu, Paris, 2018.


Përkthime nga gjuhët e huaja:

  • Andre Malro, Pushtuesit, roman, (nga frëngjishtja), Rilindja, Prishtinë, 1977.
  • Ezhen Jonesko, Tri drama, (Këngëtarja tullace, Rinoqeronti, Karrigat – nga frëngjishtja), Rilindja, Prishtinë, 1979.
  • Mohamed Dib, Kush e kujton detin, roman, (nga frëngjishtja), Rilindja, Prishtinë, 1980.
  • Zhan-Pol Sartër, Katër drama, (Me dyer të mbyllura, Te vdekur të pavarrosur, Lavirja e respektueshme – nga frëngjishtja), Rilindja, Prishtinë, 1981.
  • Alber Kamy, Drama, (Kaligula, Mosmarrëveshja, Të drejtët – nga frëgjishtja), Rilindja, Prishtinë, 1982.
  • Samuel Beckett, Teatri i Becketit, (nga frëngjishtja), Buzuku, Prishtinë, 1995.
  • Claude Levi-Strauss, Mendimi i egër, (nga frëngjishtja), Dukagjini, Pejë, 1999.
  • Gjuzepe Ungareti, Një jetë njeriu, (nga italishtja), vjersha, Rilindja, Prishtinë, 1981.
  • Filip David, Princi i zjarrit, tregime, (nga serbo-kroatishtja), Rilindja, Prishtinë, 1989.
  • David Allbahari, Fytyra e vdekjes, tregime, (nga serbo-kroatishtja), Rilindja, Prishtinë, 1990.
  • Teatri frëng i shekullit XX / Një diagonale e absurdit, (15 drama), zgjodhi, përktheu nga frëngjishtja dhe shkroi parathënien E. Basha, Dukagjini, Pejë, 2008.


Përkthime në frëngjisht:

  • Anton Pashku, Fièvre, bashkë me Christiane Montécot, Editions du Petit Véehicule, Paris, 2000, si dhe L’espace d’un instant, Paris, 2002.


Prezantime në botime të tjera:

  • Kiša u jednoj legendi, Prosveta, Beograd, 1973.
  • Bez glagola, August Cesarec, Zagreb 1978.
  • Sla po soncu, Antologija poezije albancev v SFRJ, Cankarjeva založba, Lublanë, 1979.
  • Lulet në Ballkon, Antologji e poezisë më të re të Kosovës, Zëri i Rinisë, Prishtinë, 1982.
  • Iz savremene albanske poezije, përgatiti Agim Vinca, Sarajevski dani poezije, Sarajevë, 1985.
  • Voix albanaises dans la nuit, Aeres, zgjodhi e përktheu Alexandre Zotos, Saint-Etienne, 1991.
  • Roads lead only one way (Poezia bashkëkohore e Kosovës), zgjodhi Mensur Raifi, përktheu John Hodgson, Prishtinë, Shoqata e përkthyesëve të Kosovës, 1988.
  • Zieh dich zurürck in den vers Homers, zgjodhi Mensur Raifi, përktheu Oda Buchholz, Shoqata e përkthyesve të Kosovës, Prishtinë, 1988.
  • Karl-Markus Gaus, Das Buch der Ränder (prosa), Wieser Verlag, 1992.
  • Anthologie de la poésie albanaise, par Alexandre Zotos, Comp’Act, Lyon, 1998.
  • Kosovo dans la nuit, Éditions de l’aube, Paris, 1999.
  • An elysive eagle soars, zgjodhi e përktheu Robert Elsie, Unesko, Forest books, London-Boston, 1993.
  • Klaagzang van een vogel, De mooiste moderne poëzie uit Kosova en Albanie, Samengesteld en vertaald door Koen Stassijns, Lanno/Atlas, Amsterdam, 2000.
  • 7 shkrimtarë, Rozafa, Prishtinë, 2002.
  • Fenetre ouverte, Douze poètes albanaises et français, Editions L’inventaire, Paris, 2002.
  • Antologji e poezisë shqipe, Gjysëm shekulli i artë, përgatiti Ali Aliu, Klubi letrar 94, Tetovë 2000 dhe Albin, Tiranë, 2002.
  • Poetik der Grenze, Über die Grenzen sprechen – Literarische Brücken für Europa, Hrsg. Dževat Karahasan, Markus Jaroschka, Steirische Verlagsgesellsschaft, Graz 2003.
  • Revolver, 118, Vertaling Roel Schuyt, Antwerpen, 2003.
  • Poetry International / Eqrem Basha / Vertaling Roel Schuyt, Roterdam, 2003.
  • Nie jest za pó?nona mi?o??, Antlogia poezji albanskiej XX wieku, përgatiti dhe përktheu Mazllum Saneja, Pogranicze, Sejny, 2005.
  • Ali Podrimja, Një gur i çarë, sprovë antologjie për Kosovën, DÇJ&Rozafa, Prishtinë 2005 ; pastaj. Toena, Tiranë (Parathënia Bashkim Kuçuku), 2005.
  • Balkan beauty, Balkan blood, Modern Albanian Short Stories, edited by Robert Elsie, Northwestern University Press, Evanston, Illinois, 2006.
  • La poesia Albanese, nelle pagine di un’ antologia, scelta e traduzione di Abedin Preza, Ideart, Tiranë, 2006.
  • Ali Podrimja, A split stone, An Anthology of Albanian Poets of Kosova, Translated froma albanian: Avni Spahiu, DIÇ & Rozafa, 2006.
  • Petits/Petits en Europe Orientale, Rencontre de théâtre au mètre carré itinérant, Eqrem Basha, Oasis, traduit de l’albanais par Christiane Montécot, Les éditions de la gare & L’espace, d’un instant, Paris, 2007.
  • New European poets, Wayne Miller and Kevin Prufer, Graywolf Press, Saint Paul, Minnesota, 2008.
  • Bashkim Kuçuku, Antologjia e poezisë shqipe bashkëkohore, Onufri, Tiranë, 2008.
  • Bashkim Kuçuku, Ukraden plamen, Antologija albanske poezije, Preveo Qazim Muja. DANU, Podgorica, 2009.
  • Antologjia e tregimit ballkanik, Matica Makedonska, Shkup, 2014.
  • Poeti i raskazuvaci akademici, Antologija na poeti i raskazuvaci na Akademija na Naukite i umetnostite na Kosovo, MANU, Shkup, 2017.
  • Silvana Berki, Albanialaista nykyrunoutta, Olipa kerran toivo (Na ishte njëherë shpresa), Antologji e poezisë shqipe në finlandisht, Aviador, 2019.
  • Stavro Dajo, Antologjia e tregimit Ballkanik,  Literatus, Selanik, 2020.


Tregimet e Bashës janë përkthyer dhe në gjermanisht (revista Lichtungen), frëngj­isht (revistat La main du singe, Les lettres internationales, La revue mediteranneene.); anglisht, boshnjakisht (Sarajevske sveske), maqedonisht, greqisht, vjershat janë prezantuar në revista, antologji e web-faqe në frën­gj­isht, italisht, an­glisht, spanjisht, gjermanisht, rusisht, sllovenisht, çekisht, polonisht, holandisht, suedisht, norvegjisht, finlandisht, arabisht, rumanisht, katalonisht, hebreisht, vietnamisht, esperanto, etj.