Mehmet Halimi – Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës

Biografia

Lindi në Cërnicë të Gjilanit më 1937. Në vendlindje kreu shkollën fillore katërklasëshe, ndërsa gjimnazin real tetëklasësh e kreu në Gjilan. Provimet e maturës i kaloi më 1960 në Gjimnazin e Prishtinës. Më 1960 u regjistrua në Fakultetin Filozofik të Prishtinës, në Degën e Gjuhës dhe të Letërsisë Shqipe, që e kreu në qershor të vitit 1964. Më 1967 regjistroi studimet pasuniversitare të Fakultetit Filologjik të Beogradit – në Katedrën e Albanologjisë.
Nga viti 1968 deri sa u pensionua punoi në Institutin Albanologjik, duke nisur karrierën shkencore nga asistenti në Sektorin e Dialektologjisë, hulumtues i pavarur, bashkëpunëtor shkencor, bashkëpunëtor i lartë shkencor, deri në këshilltar shkencor.
Është marrë në radhë të parë me studime dialektesh shqiptare, pastaj me hulumtimin e gjurmimin e onomastikës, në lëmin e kulturës së gjuhës shqipe, mbi dy rrafshe, në rrafshin e kulturës së drejtshkrimit dhe në rrafshin e drejtshqiptimit të shqipes normative.
Më 1975 në Fakultetin Filozofik mbrojti temën e magjistraturës me titull “Fonetika e së folmes së Moravës së Epërme”, ndërsa në gusht të vitit 2000 tezën e doktoratës “E folmja e Karadakut” dhe mori gradën doktor i shkencave filologjike.
Më 2012 u zgjodh anëtar korrespondent i ASHAK-ut.

Bibliografia

Botimet e veçanta:

Studime gjuhësore (dialektologji) I, Prishtinë 1978 (koautor).
Fjalor fjalësh dhe shprehjesh popullore (grup autorësh), Prishtinë 1982.
Çështje të normës letrare (koautor), Prishtinë 1982.
Kërkime dialektologjike, Prishtinë 1985, 404 f..
Vështrime gjuhësore, Prishtinë 1993, 296 f..
Çështje fjalëformimi në gjuhën shqipe, Prishtinë 1996, 310 f..
Kështu fliste babai im – Mesele dhe kallëzime të Idriz Hoxhës – Cernica, Prishtinë 1997, 200 f..
Nina-nana dhe këngë e lojëra fëmijësh (koautor), Prishtinë 1997.
Njeriu skofiar (Jeta dhe vepra e Haxhi Krasniqit), Prishtinë 2004, 347 f. (koautor).
Regjistri i vendbanimeve të Kosovës, Prishtinë 2005.
E folmja e Karadakut, Prishtinë, 2008, f. 460.
Flakadani i arsimit kombëtar, Prishtinë 2010, 580 f..
Ramiz Cernica – simbol i bashkimit kombëtar, Prishtinë, (koaoutor), 2011.
Gjilani me rrethinë, (koautor, redaktor e kryeredaktor. E gatshme për shtyp).

Studime dhe artikuj:

Dialektologji:

Disa tipare të së folmes së Moravës së Epërme, Gjurmime albanologjike, 1-2, Prishtinë, 1970, ff.231-243.
Vëzhgime mbi të folmen e Moravës së Poshtme, Gjurmime albanologjike, SSHF, II-1972, Prishtinë, 1973, ff. 109-145.
Skicë e së folmës së fshatrave Mjak dhe Tanishec, Gjurmime albanologjike – SSHF, III, 1973, Prishtinë 1974.
Fonetika e së folmes së Moravës së Epërme, (magjistraturë e mbrojtur me 7. 11. 1975).
Mbi disa ndajfolje me fizionomi të substantivuar në të folmen e Gollakut Verilindor, Rilindja, qershor 1976.
Mbi disa grupe konsonantike në të folmen e Moravës së Epërme, Rilindja, 24. IX. 1977.
Disa tipare të së folmes së Moravës së Epërme, Studime gjuhësore (dialektologjia), I, Prishtinë 1978, ff.353-402.
Sistemi konsonantik i së folmes së Moravës së Epërme, Gjurmime Albanologjike, SSHF VI, 1976, Prishtinë, 1978, ff.81-101 (shih dhe Studime filologjike, Tiranë, nr.4, 1981).
Vëzhgime mbi të folmen e Moravës së Poshtme, Studime gjuhësore (dialektologji), I, Prishtinë 1978, ff.403-451.
Realizime dhe synime në fushën e studimeve dialektologjike, Rilindja, 21 I.1978.
Sistemi vokalik i së folmes së Moravës së Epërme, Gjurmime Albanologjike, SSHF, 9, 1979, ff.43-76.
Nazalizmi në të folmen e Moravës së Epërme, Gjurmime Albanologjike, SSHF, 10, 1980, f.145-155.
Disa veçori të së folmes së fshatrave Mramuer dhe Marec, Rilindja, 7.IX.1981.
Gjendja e studimeve të të folmeve shqipe në Jugosllavi, Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, Prishtinë, nr. 10, 1985, ff. 57-68.
Togjet vokalike AE, OE në të folmet shqipe, simpoziumi Gjendja e studimeve albanologjike – rezultate dhe probleme, 1985, botuar në Jehona, 3-4, 1986, ff.146-154.
Vepër e spikatur dialektologjike (akad. Idriz Ajeti, Studime gjuhësore në fushë të shqipes), Rilindja, 16. XI.1985 dhe Gjurmime albanologjike, SSHF, nr.15, Prishtinë 1986, ff. 287-289.
Përdorimi i theksit në të folmen e Karadakut, Gjurmime Albanologjike, SSHF, nr. 25, 1995, Prishtinë, 1996, ff. 29-44.
Gjendja e studimeve dialektologjike në fund të shekullit XX, Studime 4, Prishtinë 1997, ff. 385-402.
Nazalizmi në të folmen e Karadakut, Dardania Sacra, nr.1, Prishtinë 1999, ff.213-226.
Nazalizmi në të folmen e Karadakut, GJA,SSHF, nr. 28-29, 1998-1999, Prishtinë, 2002.
Mbi disa përkime gjuhësore të së folmes së Karadakut të Kosovës dhe të folmeve të rrethinave të Shkodrës, Shkodër, 20-22. XI. 2000, në Dardania Sacra, Prishtinë, 2001.
Dr. Natasha Sotiri, E folmja dhe toponimia e Qeparoit, Konica, 2001, (recension) në Gjurmime albanologjike, SSHF, nr. 32).
Diftongjet dhe togjet zanore në të folm en e Karadakut, Gjurmime Albanologjike, SSHF, nr.30-31, 2000-2001, Prishtinë 2003.
Kohët e mbipërbëra në të folmen e Karadakut, Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, 21/2, Prishtinë, 2003, ff.385-390.
Disa tipare të përbashkëta dhe të veçanta të të folmeve të Anamoravës (tryezë shkencore me rastine 90-vjetorit të lindjes së akademik Idriz Ajetit), Studime, nr. 14, 2007.

Studime gjuhësore:

Aglutinacioni dhe roli i tij fjalëformues, Jehona, nr. 1, 1970.
Metateza si dukuri fonetike dhe roli i saj gjuhësor, Jehona, nr. 1, 1970.
Gjuha dhe roli i saj komunikues, Bota e re, nr. 40, prill, 1971.
Mbi veçoritë e mbiemrave participorë, Rilindja, 21.IX.1974.
Disa emra te gjymtë në të folmen popullore, Rilindja, 26.X.1974.
Pikëpamjet e Eqrem Çabejt mbi gjuhësinë balkanike, Fjala, nr. 8, 15 IV.1988.
Rreth shumësit të disa emrave mashkullorë, Gjurmime Albanologjike, SSHF, nr. 23, 1993, Prishtinë, 1994, ff. 125-133.
Ndikimet gjuhësore të shqipes në folklorin kroat e serb të Anamoravës, Gjurmime albanologjike, SSHF, 24, 1994, Prishtinë 1995, ff. 83-94.
Emra të mbiemërzuar, Gjurmime albanologjike, SSHF, nr. 27, 1997, ff.63-70.
Pikëpamjet e Eqrem Çabejt për gjuhësinë ballkanike (i përpunuar dhe i zgjeruar) botuar në vëll. Eqrem Çabej, Prishtinë, 2003.
Kontributi i Petro Furiqit në studimet albanologjike (kumtesë e lexuar në sesionin e organizuar për javën e kulturës arvanitase), 7. IX. 2007.
Konsulta Gjuhësore – Paraprijëse e Kongresit të Drejtshkrimit, Prishtinë 2009.

Studime leksikore:

Mbi disa togfjalësha popullorë, Jehona, nr. 7, 1972.
Fjalë dhe shprehje të rralla popullore, Flaka e Vëllazërimit, në vazhdime: 9, 12, 14, 16, 19 dhe 23 prill 1972.
Nga pasuria leksikore e Karadakut të Gjlanit, Jehona, nr. 6, 1974, ff. 78-101.
Material leksikor nga krahinat, Gjurmime albanologjike, SSHF, nr. V, 1975, Prishtinë, 1976, ff.175-186 (koautor).
Nga leksiku i pasivizuar i shqipes në të folmet popullore, Gjurmime Albanologjike, SSHF, VII, 1977, Prishtinë 1975, ff. 109-132.
Shprehjet eufemike – relikte gjuhësore të së kaluarës, Rilindja, 3.V.1975.
Nga leksiku i pasivizuar i shqipes në të folmet popullore, Gjurmime Albanologjike, SSHF, VIII, 1978, Prishtinë 1979, f. 217-232.
Konservimi i leksikut arkaik në krijimtarinë popullore, Rilindja, 3.III.1979.
Ta aktivizojme leksikun e gurrës popullore, Rilindja, 11, 12, 13 dhe 14.VIII.1979.
Nga leksiku i pasivizuar i shqipes në të folmet popullore, Gjurmime Albanologjike SSHF, nr. X-1980, ff. 265-278, (me S. Gashin).
Pasivizimi i leksikut, Rilindja, 19.I.1980.
Krijimtaria letrare dhe leksiku i saj arkaik, Gjurmime albanologjike, folklor dhe etnologji, XII, 1982, ff.199-205.
Nga leksiku i pasivizuar në sferën e veshmbathjes popullore, Gjurmime Albanologjike, SSHF, nr. XI, 1981, Prishtinë, 1982, ff.93-104 (shih dhe: Trashëgimia e kulturës popullore, Prishtinë, 1983, ff.175-185).
Leksiku i pasivizuar në shprehjet frazeologjike, Rilindja 27.I.1990.
Leksiku i pasivizuar etnofolkorik në shprehjet frazeologjike, Studime etnografike të ndryshimeve bashkëkohore në kulturën popullore shqiptare (7-8 dhjetor 1989), Prishtinë 1990, ff.171-183.
Fjalor dialektor me vlerë të shumëfishtë, Gjurmime albanologjike, SSHF, nr. 17, 1987, Prishtinë 1988, ff. 303 -314.
Ndikimi i orientalizmave në fushën e fjalëformimit ndër të folme shqipe, Gjurmime albanologjike, SSHF, nr. 22, 1992, Prishtinë, 1993, ff. 115-125.
Tipat e fjalëformimit në Fjalorin e fjalëve dhe shprehjeve popullore, Rilindja, 15.IX.1982.
Material i çmueshëm për leksikologjinë tonë (I. Goçi, Antonimet e gjuhës së sotme shqipe, Prishtinë, 1985, botoi Instituti albanologjik), Rilindja, 18.I.1986.
Material leksikor nga krahinat, Gjuha Shqipe, nr. 2. 1988.
Tipat e fjalëformimit në fjalorin e Kristoforidhit, Konferenca shkencore 100 vjetori i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, Prishtinë, 1990, ff. 53-67.
Thesari leksikor në ligjërimet popullore është i pashtershëm, Rilindja, 13. XI. 2001.
Shtresimet leksikore dhe leksiku i pasivizuar në të folmet popullore (lexuar në Konferencën Shekulli i shtetit shqiptar, 11-12.VI.2012).

Onomastikë:

Elemente të gjuhës dhe toponomastikës, Rilindja, 1.II.1975.
Mbi disa toponime të tipit perifrastik, Onomastika e Kosovës, Prishtinë, 1979, ff, 243-251.
T’i shkruajmë besnikërisht emrat e vendbanimeve, Rilindja, 17.IV.1982.
Mbi evoulimin e disa toponimeve kompozitore në të folmet e sotme, Fjala, 15.I.1986.
Toponimet kompozitore mesjetare në të folmet e sotme shqipe, Gjurmime albanologjike, SSHF, nr. 16,1986, Prishtnë, 1987, ff. 101-120.
O nekim složenim srednjoveknovim toponimima sa?uvanim u savremenin albanskim govorima (Konferenca VI e Onomastikës Jugosllave, 9-12.X.1985, Donji Millanovc), Beograd, 1987. ff. 53-63.
Emri Shkup dhe rrjedhojat e tij, Gjuha shqipe, nr. 1,1987, ff. 77-85.
Gjurmët e toponimeve në këngët e kurbetit, Jehona, nr.1, 1987, ff. 79-89.
Toponimet si dëshmi e autoktonisë së popullsisë shqiptare në Maqedoni (Simpoziumi Shqiptarët e Maqedonisë, Shkup, 20, 21 dhe 22 dhjetor 1991), Shkup 1994, ff. 87-96.
Etimologjia evolutive e makrotoponomit Karadak, Zëri, 5.X.2000.
Mbi disa toponime kompozitore mesjetare në rrethinat e Shkodrës, Seminari V Ndërkombëtar, Shkodra në shekuj, 2002.
Toponimia e Gjakovës me rrethinë, botoi Kuvendi i Komunës Gjakovë, 2003, (recension), GJA, SSHF, nr. 30-31-2000-2001, Prishtinë 2003.
Një vepër e rëndësishme onomastike, Zëri, 15.II.2003.
Parimet e Komisionit Qendror për Emërtimin e Standardizimin e Vendbanimeve të Kosovës, Dardania Sacra, nr.5, 2005, ff. 267-280.
Toponimet kompozitore në trevën e Mitrovicës me rrethinë (sesion shkencor për çështje historike e arkeologjike, etnologjike e onomastike të Mitrovicës me rrethinë, shtator, 2008).
Vepër me vlera të shumëfishta shkencore onomastike (R. Doçi, Çështje onomastike pellazgjiko-ilire-shqiptare, Prishtinë, 2009).
Vepër e mirëfilltë shkencore nga fusha e onomastikës, Gjurmë onomastike, Prishtinë, 2009.

Terminologji:

Emërtimet popullore që shprehin sasi aproksimative, Rilindja, 12.IX.1977.
Mbi zhvillimin e disa fjalëve në të folme popullore, Gjurmime albanologjike, SSHF, nr. VI, 1976, Prishtinë 1978, f. 141-150.
Ndeshtar e jo garues, Rilindja, 6. I.1979.
Koritore apo lugore, Rilindja, 1.X.1983.
Thellësi e njohjes së terminologjisë sinonimike (ca fjalë rreth Fjalorit etnobotanik të Shefki Sejdiut), Rilindja, 1.III.1986.
Kujdes e maturi në krijimin e fjalëformimeve të reja, Rilindja, 15 III.1986, f.14.
Mundësia e zgjerimit dhe e pasurimit të terminologjisë me prapashtesën fjalëformuese -tore, (Simpoziumi: Gjendja e terminologjisë shqipe në Jugosllavi, 28-29.01.1988), f. 32-44.
Mundësi e pasurimit të terminologjisë, Jehona, nr.7, 1989.

Vështrime:

Jeta dhe veprimtaria shkencore e prof. dr. Idriz Ajetit (vështrim i përgjithshëm – koautor), Gjurmime albanologjike, SSHF, 1977, ff. 11-17.
Kontributi i akademik Idriz Ajetit në fushën e dialektologjisë shqiptare, Jehona, nr. 3, 1979, ff. 292-297.
Akademik Idriz Ajeti – albanolog dhe linguist i shquar i ditëve tona, Fjala, 1 I.1980.
Të dhënat e Atanasije Urosheviçit mbi lagjen Smakiq të Cernicës, Përparimi, nr. 1, 1971.
Ahmet Hajdari, Doracak i gjuhës, Shkup, 1988, Gjurmime albanologjike, SSHF, nr. 19-1989, Prishtinë, 1990, ff.401-405.
Nxitje për njohuri të reja gjuhësore, Jehona, 2-3, 1989 (shih dhe Rilindja, 9. IX. 1989).
Dr. Qemal Murati, Konservacioni në fushë të shqipes, Gjurmime albanologjike, SSHF, nr. 22, 1992, ff. 152- 157.
Konferenca shkencore: Gjuha letrare kombëtare dhe bota shqiptare sot, Tiranë 20-21 nëntor 1992, Gjurmime albanologjike, SSHF, nr. 22, 1992, f. 157-158.
Fjalor i të folmeve shqipe ne Mal të Zi, GJA SSF, nr. 26, 1996, f. 236-238.
Një vepër e rëndësishme në shkencën e gjuhësisë shqiptare, dr.Nuhi Veselaj: Paskajorja – çështje e shqipes standarde, Rilindja, 10. VI. 2000 (dhe Dardania Sacra, nr. 2, 2000, 431-434).
Një vepër autentike me lëndë të pasur burimore historike, Rilindja, 17.V.2001.
Dr. Mehmet Ahmeta, E folmja e Plavës dhe Gucisë, IAP, Prishtinë 2002, f. 396 në GJA, SSHF, nr. 30-31, Prishtinë, 2003.
Margaritarët e Malësisë së Gjakovës – vepër me vlera shkencore e kulturore të pakrahasueshme, Visare gjuhësore-kulturore nga Malësia e Gjakovës, gazeta Drita, 29.II.2004.
Fryma kombëtare në veprimtarinë e myderriz Hasan efendi Nahit (Përmbledhje kumtesash nga sesioni shkencor, Prishtinë, 5 shkurt, 2011), Prishtinë, 2012, f. 87-97.