BAJRAKTARI, Jusuf; DEMAJ, Frashër; KURTI,Teki / SHQIPTARËT NË PËRFUNDIM TË LUFTËS SË DYTË BOTËRORE (1944) SIPAS BURIMEVE GJERMANE: (dokumente)
Redaktor Justina Shiroka-Pula, Prishtinë, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, SSHSH, 2021, 567 f., 17x 25 cm. (Botime të veçanta CCX / Seksioni i Shkencave Shoqërore. Libri 71)
Tit. në faqen paral.: Albanians at the end of the Second World War (1944) according to German sources. Shënime për autorët në pjesën palosëse të kopertinës. Indeks.
KDU 94(=18)''1944''(093)
ISBN 978-9951-26-047-3
COBISS.KS-ID 386910983

Vlera shkencore e librit qëndron në daljen e fakteve të reja shkencore për herë të parë, të përmbledhura në një format dhe përmasat e një libri që sjellin para studiuesve perspektiven gjermane të ngjarjeve për Shqipërinë dhe shqiptarët gjatë vitit 1944. Për rrjedhojë, dokumentet gjermane e përcjellin çdo veprimtari sipas këndvështrimit të komandave ushtarake së bashku me vlerësimet e përfundimet për lëvizjet ushtarake të tyre, rezistencen partizane, përplasjet në mes komunistëve dhe ballistëve dhe ngjarje e veprime të tjera në Shqipëri e përreth saj, për të cilat studiuesit kanë treguar zell dhe perzgjedhje kualitative të dokumenteve nga më të rëndësishmet.
Pikërisht përmes këtyre dokumenteve, të hartuara në zyrat e komandave dhe shtabeve ushtarake gjermane, raportohen dhe jepen të dhëna lidhur me raportet dhe informatat ditore, urdhrat e udhëzimet, numrin e forcave operacionale gjermane, qëllimet ushtarake të secilit operacion dhe natyrisht të humbjeve dhe dëmeve të forcave partizane dhe humbjeve të forcave gjermane, si në njerëz ashtu edhe në teknikë luftarake. Në këtë rrjedhë, të dhëna të shumta jepen në këto dokumente edhe për disa luftime të tjera të njohura edhe në historiografinë shqiptare të LANÇSH. Po ashtu, ndërmjet një numri të madh raportesh, urdhrash dhe udhëzimesh, apo analizash të çdo niveli, gjenden të dhëna dhe informacione të rëndësishme duke filluar që nga furnizimet me ushqime, medikamente e deri te njoftimet për betejat ushtarake kundër partizanëve dhe aleatëve antifashistë. Midis tyre janë të dhëna dokumentare zyrtare që kanë lidhje me organizimin, numrin, vendqëndrimet, drejtuesit dhe veprimtarinë luftarake, si dhe zonat që kontrollojnë forcat dhe formacionet e armatosura të Lëvizjes Nacionalçlirimtare Shqiptare, të cilat gjermanët i quanin “bandat komuniste”. Krahas tyre, në këto dokumente gjenden edhe të dhëna që hedhin dritë mbi forcat e armatosura nacionaliste shqiptare, të Ballit Kombëtar dhe të grupeve të tjera të Shqipërisë së Veriut, të Kosovës, por edhe të Shqipërisë së Mesme.

(Anëtar korresp. Arsim Bajrami, prof. dr. Proletar Hasani)